Nowe przepisy prawne w IV kwartale 2017 roku

Autor: Kwartalnik Tagi: Prawo,

W artykule wykorzystano omówienia ustaw przedstawione na stronach internetowych Prezydenta RP oraz omówienia wyroków Trybunału Konstytucyjnego przedstawione na stronach internetowych Trybunału Konstytucyjnego, a także materiały informacyjne znalezione na stronach Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa.

Jednolity tekst ustawy o podatku leśnym.

Od 2 października 2017 r. wchodzi w życie jednolity tekst ustawy o podatku leśnym.

Ustawa reguluje zasady opodatkowania podatkiem leśnym.

Podstawa prawna:

OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 15 września 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o podatku leśnym (Dz. U. Nr 191/2017, poz. 1821).

Niektóre definicje ustawy:

Las - grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy.

Działalność leśna - działalność właścicieli, posiadaczy lub zarządców lasów w zakresie urządzania, ochrony i zagospodarowania lasu, utrzymywania i powiększania zasobów i upraw leśnych, gospodarowania zwierzyną, pozyskiwania - z wyjątkiem skupu - drewna, żywicy, choinek, karpiny, kory, igliwia, zwierzyny oraz płodów runa leśnego, a także sprzedaż tych produktów w stanie nieprzerobionym.

Sprawne działanie wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Od 11 października 2017 r. wchodzi w życie nowelizacja ustawy - Prawo ochrony środowiska.

Nowelizacja wprowadza możliwość powoływania członków zarządów wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej przez wojewodów, jeżeli w ustawowym terminie nie uczynią tego zarządy województw albo rady nadzorcze wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Zgodnie z przepisami noweli, w przypadku nieskierowania przez radę nadzorczą wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej do zarządu województwa wniosku o powołanie członków zarządu wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, to wojewoda przejmuje kompetencje w zakresie przedłożenia zarządowi województwa uzgodnionych z ministrem właściwym do spraw środowiska wniosków w sprawie powołania członków zarządu, w terminie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Jeżeli zarząd województwa, w terminie 7 dni od dnia doręczenia ww. wniosku wojewody, nie powoła członków zarządu wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej zgodnie z tym wnioskiem, powołania członków zarządu wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej dokonywał będzie wojewoda.

Przedmiotowa nowelizacja ma ponadto zapewnić jednolite i sprawne działanie wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz właściwą realizację ich zadań. Celowi temu ma służyć wydanie przez ministra właściwego do spraw środowiska rozporządzenia regulującego szczegółowy tryb działania organów wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz sposobu udzielania pełnomocnictw.

Podstawa prawna:

USTAWA z dnia 15 września 2017 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 197/2017, poz. 1888).

USTAWA 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 50/2017, poz. 519, z późn. zm.).

Brak dostatecznych regulacji gwarantujących minimalną ochronę przed bezdomnością osobom, które nie są w stanie we własnym zakresie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych niezgodny z Konstytucją.

Od 20 października 2017 r. wchodzi w życie wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł, iż art. 144 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji w zakresie, w jakim odnosi się do egzekucji z nieruchomości lub lokalu (pomieszczenia) służących zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych zobowiązanego, jest niezgodny z art. 30, art. 71 ust. 1 i art. 75 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, przez to że nie zawiera regulacji gwarantujących minimalną ochronę przed bezdomnością osobom, które nie są w stanie we własnym zakresie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych.

Trybunał stwierdził, że zakwestionowany przepis nie zapewnia osobie eksmitowanej jakichkolwiek gwarancji chroniących ją przed eksmisją „na bruk”. Natomiast z art. 30 Konstytucji wynika obowiązek władz państwowych, aby podmiotom znajdującym się w szczególnej sytuacji osobistej, rodzinnej lub materialnej, wobec których orzeczono nakaz eksmisji, udzielono przynajmniej minimalnych gwarancji służących zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych. Eksmisje nie mogą prowadzić do bezdomności. Opróżnienie lokalu przez osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej bez wskazania jakiegokolwiek lokalu lub pomieszczenia do którego ma ona nastąpić, czyli dokonanie eksmisji „na bruk” nie może być uznane za dopuszczalne w świetle obowiązku poszanowania godności człowieka.

Trybunał uznał także, że zakwestionowana regulacja jest niezgodna z art. 71 ust. 1 Konstytucji ponieważ jest źródłem rozszerzania się zjawiska bezdomności, której władze publiczne mają obowiązek przeciwdziałać. Przepisy dotyczące eksmisji z lokalu mieszkalnego w ramach egzekucji w administracji nie zawierają żadnych regulacji chroniących eksmitowanych przed bezdomnością. W szczególności, nie przewidują prawa do pomieszczenia tymczasowego, lokalu zamiennego, lokalu socjalnego czy innych gwarancji proceduralnych zabezpieczających eksmitowanego przed wykonaniem egzekucji „na bruk”. Nie zawierają przy tym ograniczeń podmiotowych, co oznacza, że zagrożone bezdomnością stają się także osoby wymagające od państwa szczególnej ochrony, takie jak osoby małoletnie czy niepełnosprawne.

Ponadto, Trybunał stwierdził, że ustawodawca, stanowiąc normy dotyczące eksmisji wykonywanej w drodze egzekucji administracyjnej, nie wziął pod uwagę postanowień art. 71ust. 1 Konstytucji. Ustawodawca, wypełniając dyspozycję art.71ust.1 Konstytucji powinien stworzyć ramy prawne dla zaradzenia sytuacjom, w których rodziny pozbawiane są stosownej ochrony przed skrajnym pogorszeniem ich warunków bytowych, za jakie uznać należy zagrożenie bezdomnością. Zadaniem organów władzy jest stworzenie warunków umożliwiających rodzinom godną egzystencję. Kiedy warunki bytowe ulegają skrajnemu pogorszeniu, władze publiczne mają obowiązek udzielić rodzinie odpowiedniego wsparcia. Natomiast przepisy dotyczące eksmisji w trybie administracyjnym nie przewidują nawet minimalnej ochrony przed bezdomnością eksmitowanych rodzin, pomimo, że zgodnie z art.71ust.1 Konstytucji, podlegają one szczególnej ochronie państwa.

Trybunał odniósł się także do skutków wyroku. Trybunał podkreślił, że wykonanie eksmisji „na bruk”, bez odpowiednich przepisów ochronnych wywołuje daleko idące konsekwencje społeczne, które w istocie rzeczy są nieodwracalne. Dlatego Trybunał nie zdecydował się na odroczenie wejścia w życie niniejszego wyroku.

Ponadto, Trybunał zaznaczył, że na podstawie treści art. 144 u.p.e.a. można zrekonstruować więcej niż jedną normę prawną. Przywołany przepis był przedmiotem kontroli konstytucyjnej tylko w tej części, w jakiej stanowi podstawę egzekucji z lokali służących zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych. W zakresie niepoddanym kontroli, art. 144 u.p.e.a. pozostaje w mocy i nadal może być podstawą prowadzenia egzekucji w administracji.

Podstawa prawna:

WYROK TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 18 października 2017 r., sygn. akt K 27/15 (Dz. U. Nr 205/2017, poz. 1954).

USTAWA z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. Nr 120/2017, poz. 1201, z późn. zm.).

Dostosowania ustawy o komornikach sądowych i egzekucji do wyroku Trybunału Konstytucyjnego.

Od 28 października 2017 r. wchodzi w życie nowelizacja ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.

Celem uchwalonej ustawy jest wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 października 2015 r. (sygn. akt P 3/14), dotyczącego niezgodności przepisu art. 51 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji.

W przedmiotowym wyroku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 51 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, zwanej dalej także „u.k.s.e.”, w zakresie, w jakim nie przewiduje odrębnej stawki opłaty stałej za opróżnienie lokalu mieszkalnego z rzeczy i osób w przypadku, gdy dłużnik po wezwaniu przez komornika dobrowolnie wykonał obowiązek w wyznaczonym terminie, jest niezgodny z art. 64 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 2 Konstytucji.

W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż zasadnicza koncepcja ustawy o komornikach sądowych i egzekucji wymaga uwzględnienia realnego, a nie czysto formalnie rozumianego, nakładu kosztów, czasu i wysiłku komornika, jako kryterium ustalania wysokości opłaty egzekucyjnej. Wynika to z konieczności ochrony praw majątkowych dłużnika przed nadmierną (nieproporcjonalną) ingerencją.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, regulacja wynikająca z art. 51 ust. 1 pkt 3 i ust. 2 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji jest nieadekwatna do celów unormowania przez to, że nie stawia w korzystniejszej sytuacji dłużników, którzy dobrowolnie wykonują zobowiązania. Wiąże się to z tym, że jednakowa opłata stała z tytułu opróżnienia lokalu z rzeczy lub osób zostaje pobrana zarówno przy dobrowolnym, jak i przymusowym wykonaniu tego obowiązku.

W końcowym fragmencie uzasadnienia wydanego rozstrzygnięcia, Trybunał Konstytucyjny zaznaczył, że skutkiem wyroku powinna być refleksja ustawodawcy nad przeformułowaniem obecnie obowiązującego modelu poboru opłat stałych. Chodzi zwłaszcza o to, że w aktualnym stanie prawnym wierzyciel uiszcza taką opłatę w momencie wszczęcia postępowania egzekucyjnego, a to, czy dłużnik wykona obowiązek dobrowolnie czy też konieczne będzie jego przymusowe wyegzekwowanie, okaże się dopiero później.

Mając na uwadze konieczność wykonania ww. wyroku Trybunału Konstytucyjnego, Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, w której przewidziano dokonanie zmiany regulacji dotyczących egzekucji świadczeń niepieniężnych.

Wykonując wskazania wynikające z ww. wyroku Trybunału Konstytucyjnego, w uchwalonej ustawie nie tylko wprowadzono swoiste preferencje w stosunku do dłużników, którzy bez zastosowania przymusu zdecydują się na wykonanie obowiązku mającego postać świadczenia niepieniężnego (oprócz opróżnienia lokalu z rzeczy lub osób, dotyczy to również obowiązku wydania rzeczy), co czyni zadość sentencji orzeczenia Trybunału, lecz przyjęto, że wszczęcie egzekucji świadczeń niepieniężnych uzależnione będzie nie od uiszczenia przez wierzyciela całej opłaty przewidzianej w danym przypadku, ale od wniesienia opłaty tymczasowej, ustalonej – w odniesieniu do wszystkich świadczeń niepieniężnych – na poziomie 10% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Taki sam mechanizm ma znajdować zastosowanie w razie wniosku wierzyciela o wykonanie postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego (art. 1 pkt 1 ustawy, art. 49a u.k.s.e.).

Z kolei w dodawanym art. 49b u.k.s.e. (art. 1 pkt 2 ustawy) określony został sposób poboru tzw. opłaty uzupełniającej, w wysokości różnicy między opłatą ostateczną a uiszczoną przez wierzyciela opłatą tymczasową, którą, co do zasady, ma uiszczać już sam dłużnik (ust. 1), a jedynie w wypadku niecelowego wszczęcia egzekucji lub jej umorzenia na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 Kodeksu postępowania cywilnego (niedokonanie przez wierzyciela czynności potrzebnej do dalszego prowadzenia postępowania bądź też brak jego wniosku o podjęcie zawieszonej egzekucji), ciężar pokrycia opłaty uzupełniającej ma obciążać wierzyciela (ust. 2).

W nowym przepisie art. 49b ust. 3 u.k.s.e. zastrzeżono, że dłużnik, który wprawdzie dobrowolnie, jednak dopiero po wystosowaniu do niego wezwania przez komornika, wykona w wyznaczonym terminie (nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania) obowiązek objęty tytułem wykonawczym, będzie musiał ponieść opłatę ostateczną w wysokości 1/25 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Z kolei w sytuacji, gdy dłużnik dobrowolnie wykona obowiązek jeszcze przed doręczeniem mu wezwania, komornik nie pobierze opłaty. W obu tych przypadkach komornik będzie zobligowany do odpowiedniego rozliczenia opłaty tymczasowej uiszczonej przez wierzyciela (art. 49b ust. 5 u.k.s.e.). Natomiast jeżeli dłużnik dobrowolnie wykona obowiązek po wyznaczonym terminie, nie później niż 3 dni przed planowanym wykonaniem tytułu wykonawczego, uiszczona przez wierzyciela opłata tymczasowa staje się opłatą ostateczną.

Ponadto, uchwalona ustawa obniża dotychczasowe stawki opłat stałych: w przypadku egzekucji odebrania rzeczy z 50% do 20% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (art. 1 pkt 3 i 4, art. 51 ust. 1 pkt 4 u.k.s.e.), zaś od wprowadzenia w posiadanie nieruchomości i usunięcia z niej ruchomości, wprowadzenia zarządcy w zarząd nieruchomości lub przedsiębiorstwa oraz wprowadzenia dozorcy w dozór nieruchomości, a także w przypadku opróżnienia lokalu z rzeczy lub osób z 40% do 20% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (art. 1 pkt 4 lit. a, art. 51 ust. 1 pkt 1-3 u.k.s.e.). Natomiast w pozostałych przypadkach wprowadzenia wierzyciela w posiadanie opłata stała wynosić będzie 15% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (dotąd było to 25%) – art. 1 pkt 5 ustawy, art. 54 u.k.s.e.

Uchwalona ustawa uchyla ponadto regulację art. 57 u.k.s.e., dotyczącą pobierania przez komornika opłaty stałej w wysokości 25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za wszystkie czynności z udziałem Policji, Żandarmerii Wojskowej, wojskowych organów porządkowych, Straży Granicznej i Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Na mocy postanowień zawartych w przepisach przejściowych, ustawa zapewnia ww. wyrokowi Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 października 2015 r. (sygn. akt P 3/14) skuteczność od dnia 22 października 2015 r., a zatem od dnia jego opublikowania w Dzienniku Ustaw. Zgodnie z art. 2 ustawy, uregulowania w niej zawarte będą stosowane bezpośrednio zarówno w tych sprawach, które będą się jeszcze toczyły w dacie wejścia w życie ustawy, jak i tam, gdzie egzekucja została już zakończona i zgodnie z art. 770 Kodeksu postępowania cywilnego ustalono jej koszty, tyle że dokonano tego z uwzględnieniem niekonstytucyjnego rozwiązania. W tych ostatnich przypadkach stosowne rozliczenia będą mogły zostać przeprowadzone na wniosek wierzyciela lub dłużnika, który – w myśl art. 2 ust. 5 – powinien zostać zgłoszony w zawitym terminie roku od dnia wejścia w życie uchwalonej ustawy.

Podstawa prawna:

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 3 października 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie umorzeń zadłużenia z tytułu przejściowego wykupienia odsetek od kredytów mieszkaniowych (Dz. U. Nr 202/2017, poz. 1921).

USTAWA z dnia 29 września 2017 r. o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 200/2017, poz. 1910).

USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. Nr 125/2017, poz. 1277, z późn. zm.).

Zmiana zasad umorzeń zadłużenia z tytułu przejściowego wykupienia odsetek od kredytów mieszkaniowych.

Od 1 listopada 2017 r. wchodzi w życie nowelizacja rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie umorzeń zadłużenia z tytułu przejściowego wykupienia odsetek od kredytów mieszkaniowych.

Rozporządzenie precyzuje niektóre kwestie związane z procedurą umarzania zadłużenia z tytułu przejściowego wykupienia odsetek od kredytów mieszkaniowych.

Podstawa prawna:

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 29 grudnia 2009 r. w sprawie umorzeń zadłużenia z tytułu przejściowego wykupienia odsetek od kredytów mieszkaniowych (Dz. U. Nr 143/2014, poz. 1011).

OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 12 października 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych (Dz. U. Nr 214/2016, poz. 1779).

Jednolity tekst ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.

Od 8 listopada 2017 r. obowiązuje jednolity tekst ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.

Ustawa określa zasady tworzenia, organizacji i działalności spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych i Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej oraz zasady sprawowania nadzoru nad kasami i Kasą Krajową.

Podstawa prawna:

OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 13 października 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. Nr 217/2017, poz. 2065).

Niektóre definicje ustawy:

Mała kasa - kasa, która spełnia następujące warunki:

a) suma aktywów bilansu kasy na koniec roku obrotowego nie przekraczała 20 mln zł,
b) średnioroczna liczba członków kasy w ostatnim roku obrotowym nie przekraczała 10 tys. osób.

Ustanowienie Pełnomocnika Rządu do spraw budowy mieszkań w zakresie Krajowego Zasobu Nieruchomości.

Od 8 listopada 2017 r. obowiązuje rozporządzenie wykonawcze do Ustawy o Krajowym Zasobie Nieruchomości ustanawiające Pełnomocnika Rządu do spraw budowy mieszkań.

Do zadań Pełnomocnika będzie należało:

monitorowanie i analizowanie sposobu realizacji zadań określonych w ustawie o Krajowym Zasobie Nieruchomości;
przygotowywanie koncepcji ekonomicznych, prawnych i organizacyjnych w zakresie funkcjonowania Krajowego Zasobu Nieruchomości;
proponowanie, monitorowanie i analizowanie działań w zakresie funkcjonowania Krajowego Zasobu Nieruchomości;
kierowanie rekomendacji i opinii związanych z funkcjonowaniem Krajowego Zasobu Nieruchomości do organów administracji rządowej i samorządowej;
współpraca międzynarodowa, w szczególności wymiana informacji, z organami państw członkowskich Unii Europejskiej, innych państw oraz właściwych organizacji międzynarodowych, w zakresie funkcjonowania rynku mieszkań na wynajem, mieszkań o czynszu normowanym, mieszkań socjalnych;
podejmowanie działań w celu pozyskania ze źródeł krajowych i zagranicznych środków finansowych niezbędnych do przyspieszenia realizacji zadań Krajowego Zasobu Nieruchomości, w tym środków Unii Europejskiej przeznaczonych na rozwój mieszkalnictwa i związanych pośrednio lub bezpośrednio z tym rozwojem, w tym w zakresie termomodernizacji i ograniczenia zapotrzebowania energetycznego budynków;
opiniowanie projektów aktów prawnych oraz innych dokumentów rządowych mających wpływ na realizację zadań wynikających z ustawy o Krajowym Zasobie Nieruchomości oraz na rynek mieszkaniowy, planowanie i zagospodarowanie przestrzenne oraz budownictwo;
realizowanie innych spraw, w ramach powierzonych mu zadań, określonych przez Radę Ministrów lub Prezesa Rady Ministrów oraz wniesionych przez ministrów, w zakresie mającym znaczenie dla realizacji zadań Krajowego Zasobu Nieruchomości;
prowadzenie bieżącej współpracy z Ministrem Infrastruktury i Budownictwa w zakresie zadań, o których mowa wcześniej, funkcjonowania rynku mieszkaniowego, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz budownictwa.

Ustawa o Krajowym Zasobie Nieruchomości ma umożliwić wykorzystanie pod budownictwo mieszkaniowe gruntów należących do Skarbu Państwa. W Polsce występuje duży deficyt mieszkań na wynajem, realizowany przez rząd program Mieszkanie Plus może to długofalowo zmienić.

Podstawa prawna:

ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 26 października 2017 r. w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw budowy mieszkań w zakresie Krajowego Zasobu Nieruchomości (Dz. U. Nr 216/2017, poz. 2054).

USTAWA z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości (Dz. U. poz. 1529) (Dz. U. Nr 156/2017, poz. 1529).

Jednolity tekst ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne.

Od 14 listopada 2017 r. wchodzi w życie jednolity tekst ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne.

Ustawa reguluje sprawy:

krajowego systemu informacji o terenie;
organizacji i zadań Służby Geodezyjnej i Kartograficznej;
wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych;
ewidencji gruntów i budynków;
zintegrowanego systemu informacji o nieruchomościach;
gleboznawczej klasyfikacji gruntów;
rozgraniczania nieruchomości;
geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz koordynacji sytuowania tych sieci;
państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego;
uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii;
ewidencji miejscowości, ulic i adresów.

Podstawa prawna:

OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 13 października 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. Nr 221/2017, poz. 2101).

Niektóre definicje ustawy:

mapa topograficzna - rozumie się przez to opracowanie kartograficzne o treści przedstawiającej elementy środowiska geograficznego powierzchni Ziemi i ich przestrzenne związki;

mapa zasadnicza - rozumie się przez to wielkoskalowe opracowanie kartograficzne, zawierające informacje o przestrzennym usytuowaniu: punktów osnowy geodezyjnej, działek ewidencyjnych, budynków, konturów użytków gruntowych, konturów klasyfikacyjnych, sieci uzbrojenia terenu, budowli i urządzeń budowlanych oraz innych obiektów topograficznych, a także wybrane informacje opisowe dotyczące tych obiektów;

ewidencja gruntów i budynków (kataster nieruchomości) - rozumie się przez to system informacyjny zapewniający gromadzenie, aktualizację oraz udostępnianie, w sposób jednolity dla kraju, informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych podmiotach władających lub gospodarujących tymi gruntami, budynkami lub lokalami;

operat opisowo-kartograficzny - rozumie się przez to bazę danych ewidencyjnych, utworzoną z wykorzystaniem wyników prac geodezyjnych wykonanych w procesie modernizacji ewidencji gruntów i budynków, oraz utworzone na podstawie danych tej bazy rejestry, kartoteki oraz mapę ewidencyjną;

tereny zamknięte - rozumie się przez to tereny o charakterze zastrzeżonym ze względu na obronność i bezpieczeństwo państwa, określone przez właściwych ministrów i kierowników urzędów centralnych;

Jednolity tekst ustawy - Prawo geologiczne i górnicze.

Od 17 listopada 2017 r. wchodzi w życie jednolity tekst ustawy - Prawo geologiczne i górnicze.

Ustawa określa zasady i warunki podejmowania, wykonywania oraz zakończenia działalności w zakresie:

prac geologicznych;
wydobywania kopalin ze złóż;
podziemnego bezzbiornikowego magazynowania substancji;
podziemnego składowania odpadów;
podziemnego składowania dwutlenku węgla w celu przeprowadzenia projektu demonstracyjnego wychwytu i składowania dwutlenku węgla.

Ustawa określa także:

wymagania w zakresie ochrony złóż kopalin, wód podziemnych oraz innych elementów środowiska w związku z wykonywaniem działalności, o której mowa wcześniej;
zasady wykonywania nadzoru i kontroli nad działalnością regulowaną ustawą.

Podstawa prawna:

OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 16 października 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 224/2017, poz. 2126).

Nadanie statutu Krajowemu Zasobowi Nieruchomości.

Od 21 listopada 2017 r. wchodzi w życie rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 14 listopada 2017 r. w sprawie nadania statutu Krajowemu Zasobowi Nieruchomości.

Krajowy Zasób Nieruchomości jest zupełnie nową państwową osobą prawną, działającą na podstawie ustawy o Krajowym Zasobie Nieruchomości.

Podstawa prawna:

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY I BUDOWNICTWA z dnia 14 listopada 2017 r. w sprawie nadania statutu Krajowemu Zasobowi Nieruchomości (Dz. U. Nr 225/2017, poz. 2129).

USTAWA z dnia 20 lipca 2017 r. o Krajowym Zasobie Nieruchomości (Dz. U. Nr 156/2017, poz. 1529).

Możliwość powoływania członków zarządów wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej przez wojewodów.

Od 27 listopada 2017 r. obowiązuje nowelizacja ustawy - prawo ochrony środowiska.

Nowela wprowadza możliwość powoływania członków zarządów wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej przez wojewodów, jeżeli w ustawowym terminie nie uczynią tego zarządy województw albo rady nadzorcze wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej.

Zgodnie z przepisami ww. ustawy, w przypadku nieskierowania przez radę nadzorczą wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej do zarządu województwa wniosku o powołanie członków zarządu wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, to wojewoda przejmuje kompetencje w zakresie przedłożenia zarządowi województwa uzgodnionych z ministrem właściwym do spraw środowiska wniosków w sprawie powołania członków zarządu, w terminie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Jeżeli zarząd województwa, w terminie 7 dni od dnia doręczenia ww. wniosku wojewody, nie powoła członków zarządu wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej zgodnie z tym wnioskiem, powołania członków zarządu wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej dokonywał będzie wojewoda.

Podstawa prawna:

USTAWA z dnia 15 września 2017 r. o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 210/2017, poz. 1999).

USTAWA z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 50/2017, poz. 519, z późn. zm.).

USTAWA z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 141/2017, poz. 1405, z późn. zm.).

USTAWA z dnia 17 lipca 2009 r. o systemie zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. Nr 34/2017, poz. 286, z późn. zm.).

Jednolity tekst ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych.

Od 27 listopada 2017 r. wchodzi w życie jednolity tekst ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych.

Ustawa reguluje zasady zakładania, funkcjonowania i likwidacji rodzinnych ogrodów działkowych, prawa i obowiązki działkowców, zasady ich zrzeszania się oraz zadania organizacji działkowców.

Podstawa prawna:

OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 8 listopada 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz. U. Nr 230/2017, poz. 2176).

Niektóre definicje ustawy:

Działkowiec - należy przez to rozumieć pełnoletnią osobę fizyczną uprawnioną do korzystania z działki w rodzinnym ogrodzie działkowym na podstawie prawa do działki.

Działka - należy przez to rozumieć podstawową jednostkę przestrzenną rodzinnego ogrodu działkowego, której powierzchnia nie może przekraczać 500 m2, służącą zaspokajaniu potrzeb działkowca i jego rodziny w zakresie prowadzenia upraw ogrodniczych, wypoczynku i rekreacji.

Teren ogólny - należy przez to rozumieć grunt w rodzinnym ogrodzie działkowym, który nie stanowi wyodrębnionych działek, przeznaczony do wspólnego używania przez osoby korzystające z działek.

Prawo do działki - należy przez to rozumieć ustanowiony zgodnie z ustawą tytuł prawny uprawniający do korzystania z działki.

Rodzinny ogród działkowy - należy przez to rozumieć wydzielony obszar lub obszary przeznaczone na cele rodzinnych ogrodów działkowych, składające się z działek i terenu ogólnego, służące do wspólnego korzystania przez działkowców, wyposażone w infrastrukturę ogrodową.

Eksmisja z lokalu mieszkalnego własności Komendy Policji zgodna z Konstytucją.

Od 27 listopada 2017 r. wchodzi w życie wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł, iż art. 90 w związku z art. 95 ust. 3 pkt 3, w związku z art. 95 ust. 4, w związku z art. 97 ust. 5 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, w związku z art. 3 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego są zgodne z art. 30, art. 71 ust. 1 oraz art. 75 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Komendant Policji decyzją z marca 2013 r nakazał K.M, M.M. i małoletniemu J.M. opróżnienie i przekazanie w stanie wolnym lokalu mieszkalnego. Mieszkanie to, stanowiące własność W, pozostaje bowiem w dyspozycji Komendy Policji, a Skarżącej nie przysługuje do niego tytuł prawny. Z uzasadnienia wymienionej decyzji wynika, że lokal został przydzielony T.J. w grudniu 1964 r. przez ówczesną Komendę Milicji Obywatelskiej do wspólnego zamieszkania. Od 1995 r. w spornym lokalu mieszkał M.J. i w tym czasie podejmował starania o wstąpienie w stosunek najmu tego mieszkania w miejsce T.J. Wyrokiem z listopada 2002 r. Sąd Rejonowy oddalił powództwo M.J. o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu lokalu po zmarłym T.J. W 2001 r. mieszkanie zajęła K.M. W powołanej decyzji Policja stwierdziła, iż ani K.M., ani mieszający z Nią w spornym lokalu M.M. i małoletni J M. nie są i nie byli funkcjonariuszami Policji i nie posiadają też uprawnień do policyjnej renty rodzinnej. Zatem, Skarżąca i członkowie Jej rodziny zajmują lokal mieszkalny bez tytułu prawnego i bez możliwości jego uzyskania. W rezultacie, w sprawie tej ma zastosowanie przepis art. 95 ust. 3 pkt 3 ustawy o Policji, nakazujący organowi Policji wydanie decyzji o opróżnieniu spornego lokalu przez K.M. i mieszkających w nim członków Jej rodziny. Komendant Główny Policji, decyzją z maja 2013 r., utrzymał w mocy decyzję Komendanta Policji z marca 2013 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w W, wyrokiem z listopada 2013 r., sygn. akt, oddalił skargę K.M. na decyzję Komendanta Głównego Policji w przedmiocie opróżnienia lokalu mieszkalnego. WSA w W podkreślił, iż nie ulega wątpliwości, że sporny lokal znajduje się w dyspozycji Komendanta Policji. Zatem, zgodnie z przepisami ustawy o Policji, tytuł prawny do tego lokalu mieszkalnego może uzyskać jedynie funkcjonariusz Policji. Osoby wymienione w art. 89 ustawy o Policji, tj. niektórzy członkowie rodziny policjanta, które są uwzględniane przy przydziale lokalu mieszkalnego, nie posiadają samodzielnego tytułu prawnego do policyjnego mieszkania służbowego. Wprawdzie art. 29 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji przewiduje możliwość uzyskania przez członków rodziny policjanta tytułu prawnego do policyjnego mieszkania służbowego, niemniej jednak z uprawnienia tego mogą skorzystać tylko osoby uprawnione do renty rodzinnej po funkcjonariuszu, który spełnił warunki określone ustawą. Skarżąca oraz członkowie Jej rodziny nie spełniają warunków określonych w art. 29 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji. Następnie Naczelny Sąd Administracyjny, wyrokiem z listopada 2015 r., oddalił skargę kasacyjną K.M. od wymienionego wyżej wyroku WSA w W, podzielając stanowisko sądu pierwszej instancji.

Skarżąca wskazała, że zakwestionowane przepisy ustawy o Policji w związku z art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o ochronie praw lokatorów przewidują, iż w przypadku gdy policjant, członkowie jego rodziny lub inne osoby bez tytułu prawnego zajmują lokal mieszkalny, znajdujący się w dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub organu Policji, to wówczas organ dysponujący danym lokalem jest uprawniony do wydania decyzji nakazującej jego opróżnienie przez wszystkie osoby w nim zamieszkujące. Zatem, na gruncie zakwestionowanych przepisów, jedyną przesłankę wydania decyzji o opróżnieniu policyjnego mieszkania służbowego stanowi brak tytułu prawnego do tego lokalu. Ustawa o policji nie przewiduje natomiast konieczności wskazania osobie eksmitowanej z mieszkania służbowego lokalu, do którego ma nastąpić przekwaterowanie. W postępowaniu przed organem Policji i w postępowaniu sądowym, a następnie w postępowaniu egzekucyjnym nie podlega też ocenie, czy osoby, których dotyczy eksmisja, mają prawo do innego lokalu lub czy są one w stanie zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe we własnym zakresie. Eksmisja „na bruk" z policyjnego mieszkania służbowego może więc również dotyczyć rodzin z małoletnimi dziećmi, znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej i niemogących we własnym zakresie zaspokoić swoich potrzeb mieszkaniowych, jak ma to miejsce w przypadku rodziny Skarżącej.

Zdaniem skarżącej zakwestionowane przepisy, odmiennie niż przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów, nie zapewniają ochrony przez bezdomnością osobom eksmitowanym z mieszkań będących w dyspozycji organów Policji.

W ocenie Skarżącej, pominięcie w ustawie o Policji regulacji podobnych do przewidzianych w ustawie o ochronie praw lokatorów, dotyczących konieczności badania sytuacji osobistej osób, których dotyczy eksmisja, i określających uprawnienie osób eksmitowanych do wskazania lokalu, do którego ma nastać przekwaterowanie, godzi w zasadę nienaruszalności i poszanowania godności człowieka (art. 30 Konstytucji), w prawo rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji do pomocy ze strony w władzy publicznej (art. 71 ust. 1 Konstytucji) oraz narusza obowiązek władzy publicznej prowadzenia polityki sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, w szczególności przeciwdziałania bezdomności (art. 75 ust. 1 Konstytucji).

TK stwierdził, że choć skarżącej przysługuje konstytucyjnie gwarantowana ochrona przed eksmisją „na bruk”, to jednak miejscem właściwym do uregulowania tej ochrony nie są kwestionowane przepisy ustawy o Policji, lecz przepisy ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. W wyroku z 18 października 2017 r. (sygn. K 27/15) Trybunał orzekł zakresową niekonstytucyjność art. 144 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Dzięki temu wyrokowi w systemie prawa polskiego został zapewniony minimalny standard ochrony osób zajmujących bez tytułu prawnego mieszkania służbowe, a – tym samym – zrealizowany został postulat zawarty w skardze, tj. zapewnienie ochrony przed eksmisją donikąd. Gwarancja ta obejmuje także skarżącą.

Podstawa prawna:

WYROK TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 15 listopada 2017 r., sygn. akt SK 29/16 (Dz. U. Nr 205/2017, poz. 1954).

USTAWA z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. Nr 52/2015, poz. 355, z późn. zm.).

USTAWA z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 20/2014, poz. 150, z późn. zm.).

Jednolity tekst ustawy - Prawo o ustroju sądów administracyjnych.

Od 28 listopada 2017 r. wchodzi w życie jednolity tekst ustawy - Prawo o ustroju sądów administracyjnych.

Ustawa reguluje zasady działania sądów administracyjnych sprawujących wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i organami administracji rządowej.

Podstawa prawna:

OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 9 listopada 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 231/2017, poz. 2188).

Jednolity tekst ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

Od 28 listopada 2017 r. wchodzi w życie jednolity tekst ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

Ustawa określa zasady kształtowania ustroju rolnego państwa przez:

poprawę struktury obszarowej gospodarstw rolnych;
przeciwdziałanie nadmiernej koncentracji nieruchomości rolnych;
zapewnienie prowadzenia działalności rolniczej w gospodarstwach rolnych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach.

Podstawa prawna:

OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 9 listopada 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz. U. Nr 231/2017, poz. 2196).

Jednolity tekst tekstu ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Od 28 listopada 2017 r. wchodzi w życie jednolity tekst tekstu ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Ustawa określa przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady tworzenia krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach, a także organizację organów ochrony zabytków.

Podstawa prawna:

OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 8 listopada 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 231/2017, poz. 2187).

Jednolity tekst ustawy o drogach publicznych.

Od 1 grudnia 2017 r. wchodzi w życie jednolity tekst ustawy o drogach publicznych.

Ustawa reguluje kwestie korzystania i zarządzania drogami publicznymi.

Podstawa prawna:

OBWIESZCZENIE MARSZAŁKA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 9 listopada 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o drogach publicznych (Dz. U. Nr 234/2017, poz. 2222).

Niektóre definicje ustawy:

Pas drogowy - wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą.

Droga - budowlę wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiącą całość techniczno-użytkową, przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną w pasie drogowym.

Ulica - drogę na terenie zabudowy lub przeznaczonym do zabudowy zgodnie z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w której ciągu może być zlokalizowane torowisko tramwajowe.

Torowisko tramwajowe - część ulicy między skrajnymi szynami wraz z zewnętrznymi pasami bezpieczeństwa o szerokości 0,5 m każdy.

Zasady ustalania podatku od nieruchomości rozumiane w ten sposób, że wystarczającą przesłanką zakwalifikowania gruntu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości do kategorii gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną będącą jego współposiadaczem, niezgodne z Konstytucją.

Wyrok Trybunału

Od 20 grudnia 2017 r. wchodzi w życie wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł, iż art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych rozumiany w ten sposób, że wystarczającą przesłanką zakwalifikowania gruntu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości do kategorii gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną będącą jego współposiadaczem, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 84 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

136 ust. 3 zdanie pierwsze ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami w zakresie, w jakim wyłącza prawo do żądania przez poprzedniego właściciela lub jego spadkobiercę zwrotu nieruchomości nabytej przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego w drodze umowy, o której mowa w art. 114 ust. 1 tej ustawy, gdy nieruchomość stała się zbędna na cel publiczny uzasadniający jej nabycie, jest niezgodny z art. 21 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 oraz art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Treść skargi

Skarżący nabyli w styczniu 2001 r. działkę. Od tego czasu byli podatnikami podatku od nieruchomości, którego wysokość ustalana była według stawek przewidzianych dla gruntów niezwiązanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zgodnie z tą kwalifikacją, Prezydent Miasta P., działający jako organ podatkowy, orzekł w przedmiocie wymiaru podatku od nieruchomości: za lata 2005-2009. Prezydent Miasta P. orzekł z urzędu o wznowieniu postępowań zakończonych decyzjami. Okolicznością faktyczną uzasadniającą wznowienie tych postępowań było ustalenie, że P.K. jest przedsiębiorcą i prowadzi działalność gospodarczą, a M.K. nie. W efekcie wznowienia postępowania Prezydent Miasta P. wydał w marcu 2010 r. pięć decyzji oznaczonych jednakową sygnaturą, uchylających opisane wyżej decyzje w przedmiocie wymiaru podatku od nieruchomości za lata 2005 - 2009. Skarżący decyzje te zaskarżyli do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, które orzekło o ich uchyleniu i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania. Prezydent Miasta P. na nowo orzekł w przedmiocie zobowiązań podatkowych Skarżących uchylając w całości wcześniejsze decyzje. Wysokość zobowiązania podatkowego ustalona została według stawek właściwych dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, a nie dla gruntów określonych jako „pozostałe". Podstawę prawną dla ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego stanowiły przepisy art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 2 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l. w związku z przepisami właściwymi dla danych lat podatkowych uchwał Rady Miasta P. w sprawie podatku od nieruchomości.

Skarżący wnieśli odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego, które to utrzymało w mocy zaskarżone decyzje organu pierwszej instancji. Skarżący decyzje poddali kontroli Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w P., który oddalił wniesione skargi. Od wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w P. Skarżący wnieśli skargi kasacyjne do Naczelnego Sądu Administracyjnego, które zostały oddalone.

Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że wznowienie przez organy podatkowe postępowań dotyczących ustalenia wysokości podatku od nieruchomości należącej do Skarżących było uzasadnione. Skarżący prowadzi działalność gospodarczą, a dla nieruchomości Skarżącego, podlegającej opodatkowaniu, wydana została we wrześniu 2001r. decyzja ustalająca warunki zabudowy i zagospodarowania terenu dla inwestycji polegającej na budowie obiektu magazynowo-handlowego, która obowiązywała do września 2002 r. Organ podatkowy nie miał zatem podstaw, by przy ustalaniu wysokości podatku od tej nieruchomości kwestionować jej przeznaczenie, które Skarżący określał w deklaracjach składanych w kolejnych latach podatkowych. Dopiero w 2009 r. do organu podatkowego wpłynął wniosek Skarżących o umorzenie podatku od nieruchomości. W toku postępowania w tym przedmiocie Skarżący złożył dokumenty, z których wynikało, że prowadzi działalność gospodarczą. Na tej podstawie organ podatkowy powziął wątpliwość co do prawidłowości złożonej przez podatników informacji i wydanych na ich podstawie decyzji ustalających wymiar podatku od nieruchomości, co doprowadziło do wznowienia postępowań w tym przedmiocie i ustalenia na nowo wysokości należnego podatku za poszczególne lata podatkowe.

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że nie budzi wątpliwości fakt, iż w okresie, którego dotyczyły kwestionowane decyzje, Skarżący prowadził działalność gospodarczą. Z samego zaś faktu, że Skarżący jest przedsiębiorcą, wynika, w myśl art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l., iż znajdujące się w jego władaniu grunty, budynki i budowle uważane są za związane z działalnością gospodarczą. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że grunty i budynki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej stanowią odrębną kategorię gruntów i budynków, dla których ustawodawca w art. 5 ust. 1 u.p.o.l. przewidział najwyższą maksymalną stawkę podatku od nieruchomości, która nie może być przekroczona w stosownej uchwale rady gminy. Dla uznania danego obiektu za związany z prowadzeniem działalności gospodarczej nie jest konieczne wykorzystywanie nieruchomości na cele związane z działalnością gospodarczą, bowiem wystarczy sam fakt jej posiadania przez przedsiębiorcę. Dla zastosowania omawianych przepisów nie ma przy tym znaczenia, że nieruchomość stanowi przedmiot wspólności małżeńskiej, a jeden z małżonków nie prowadzi działalności gospodarczej.

W ocenie Skarżących, przepisy art. 1a ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l., przyjęte za podstawę prawomocnych wyroków, którymi Naczelny Sąd Administracyjny ostatecznie orzekł o ich prawach, są niezgodne z art. 84 w zw. z art. 20, art. 21, art. 22, art. 31, art. 32 oraz art. 64 w zw. z art. 2 Konstytucji RP.

Skarżący podnieśli, że w wyniku stosowania kwestionowanej regulacji „zostało naruszone ich prawo do własności oraz wolność od nieproporcjonalnych i naruszających zasadę równości ograniczeń tego prawa stosowanych w prawie podatkowym, a także prawo do sprawiedliwego i równego ponoszenia ciężarów podatkowych".

Skarżący wskazali, że obowiązkiem uiszczenia podatku od gruntu, ustalonego według najwyższej stawki podatkowej, objęty jest każdy jego posiadacz będący przedsiębiorcą lub innym podmiotem prowadzącym działalność gospodarczą. Regulacja ta, zdaniem Skarżących, rodzi w praktyce poważne wątpliwości, a w związku z jej stosowaniem ujawnia się naruszenie przez ustawodawcę podstawowych zasad ustrojowych i wolności obywatelskich. Nieruchomość będąca przedmiotem sporu została nabyta przez Skarżących do ich majątku wspólnego na zasadach ustawowej małżeńskiej wspólności majątkowej, przy czym jedynie Skarżący jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą. W świetle definicji legalnej, zawartej w art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l., okoliczność ta jednak nie ma znaczenia. Skarżący są bowiem współwłaścicielami i współposiadaczami tej nieruchomości, a wspomniana definicja uzależnia zakwalifikowanie nieruchomości jako związanej z prowadzeniem działalności gospodarczej wyłącznie od faktu jej posiadania przez przedsiębiorcę. Oznacza to, że każdy stosunek współposiadania nieruchomości z przedsiębiorcą skutkuje uznaniem tej nieruchomości za związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej. W przypadku ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, przedsiębiorstwo jednego z małżonków jest w wielu sytuacjach określonych prawem traktowane w sposób odrębny. W sprawie Skarżących nieruchomość podlegająca opodatkowaniu nigdy nie wchodziła w skład przedsiębiorstwa, a stanowiła składnik prywatnego majątku wspólnego małżonków, niezwiązanego z prowadzeniem działalności gospodarczej przez jednego z nich. Zastosowanie zaskarżonej regulacji skutkowało opodatkowaniem nieruchomości wyższą stawką podatkową, dyskryminując w ten sposób osobę, która nie jest przedsiębiorcą, a jedynie współposiada przedmiotową nieruchomość.

Skarżący wskazali ponadto, że zaskarżona regulacja, przy kwalifikowaniu nieruchomości jako związanej z prowadzeniem działalności gospodarczej, pomija zupełnie kwestię faktycznego sposobu wykorzystania tej nieruchomości. Powoduje to, że za nieruchomości związane z prowadzeniem działalności gospodarczej uznawane są także takie, które w ogóle w tym celu nie są wykorzystywane. Zdaniem Skarżących założenie ustawodawcy, że każda nieruchomość będąca w posiadaniu przedsiębiorcy jest związana z prowadzeniem działalności gospodarczej można uznać za trafne w odniesieniu do spółek prawa handlowego. Przedsiębiorca przyjmujący taką formę organizacyjną zawiązuje spółkę w celu dążenia do określonego celu, zazwyczaj o charakterze gospodarczym. W przypadku osób fizycznych sytuacja wygląda odmiennie. Każda osoba fizyczna będąca przedsiębiorcą dysponuje dwojakiego rodzaju majątkiem: prywatnym oraz związanym z działalnością gospodarczą. W rzeczywistości nie da się więc zakwalifikować posiadanej przez takiego przedsiębiorcę nieruchomości do jednej z tych kategorii bez uprzedniego zbadania, na jaki cel jest ona faktycznie wykorzystywana.

Skarżący wskazali, że powołane w skardze konstytucyjnej wzorce kontroli stanowią zespół ograniczeń dla nadużywania przez ustawodawcę swobody w zakresie kształtowania przepisów podatkowych i nakładania na obywateli obciążeń o charakterze daninowym. Zespół ten określany jest mianem zasady sprawiedliwości podatkowej, u podstaw której leży zasada demokratycznego państwa prawnego oraz zasada sprawiedliwości społecznej.

Składają się na nią nadto: zasada proporcjonalności, zasada równości, zasada ochrony praw nabytych, zasada ochrony prawa własności i zasada ograniczania wolności działalności gospodarczej wyłącznie w drodze ustawy i ze względu na ważny interes publiczny.

Zdaniem Skarżących, kwestionowane przepisy prowadzą do nieproporcjonalnego naruszenia ich prawa do własności, jak też naruszają ich prawo do równego traktowania w zakresie ciążących na nich obowiązków podatkowych. Dochodzi do tego jednocześnie na dwóch płaszczyznach. Prawo do własności Skarżącej jest naruszane przez to, że jako współposiadacz nieruchomości ponosi wyższy ciężar podatkowy ustalany dla nieruchomości związanej z prowadzeniem działalności gospodarczej, mimo że nie jest przedsiębiorcą i takiej działalności nie prowadzi. Prawo do własności Skarżącego jest zaś naruszane, gdyż jako przedsiębiorca posiada nieruchomość, która nie była, nie jest, i nie nadaje się do wykorzystania w prowadzonej przez niego działalności, co jednak jest wystarczające do obciążenia go wyższą stawką podatku od tej nieruchomości.

W ocenie Skarżących, zaskarżona regulacja stanowi dla organów podatkowych podstawę do zbyt głębokiej i nieuzasadnionej ingerencji w ich prawo do własności. Narusza przy tym w sposób oczywisty zasadę równości poprzez nieprawidłowe różnicowanie sytuacji prawnopodatkowej obywateli, przy jednoczesnym „automatyzmie" podejmowanych decyzji o uznaniu posiadanej przez przedsiębiorcę nieruchomości za wykorzystywaną do prowadzenia działalności gospodarczej bez jakiejkolwiek weryfikacji okoliczności faktycznych, a w szczególności tego, czy dana nieruchomość jest wykorzystywana do prowadzenia działalności gospodarczej i czy w ogóle się do tego nadaje.

Zdaniem skarżących, kwestionowane przepisy naruszają zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa. Obywatel jest bowiem de facto „karany" za sam fakt prowadzenia działalności gospodarczej, gdyż należące do niego nieruchomości są obciążane wyższym podatkiem tylko z tytułu jego określonego statusu podmiotowego. Prowadzi to do skrajnego fiskalizmu, dlatego jest rażąco niesprawiedliwe i krzywdzące.

Zdaniem Skarżących przyjęta w zaskarżonej regulacji konstrukcja, pozwalająca objąć maksymalną stawką podatkową jak najszerszy krąg podmiotów, bez względu na faktyczne przeznaczenie nieruchomości, godzi w prawo do swobody działalności gospodarczej. Prowadzenie w takim stanie prawnym drobnej działalności gospodarczej przez osobę dysponującą kilkoma nieruchomościami, niezwiązanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej, może być bowiem niemożliwe. Maksymalne obciążenie podatkowe nieruchomości należących do takiego przedsiębiorcy może bowiem skutkować tym, że przychody z prowadzonej działalności nie będą wystarczające do pokrycia automatycznie wzrastających obciążeń podatkowych z tytułu podatku od nieruchomości.

Uzasadnienie wyroku

Trybunał Konstytucyjny ocenił art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.). Na podstawie zakwestionowanego przepisu skarżący (małżonkowie, z których jedno jest przedsiębiorcą) zostali zobowiązani do zapłacenia podatku od nieruchomości według stawki przewidzianej dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, chociaż grunt, który nabyli nigdy nie był wykorzystywany na cele związane z działalnością gospodarczą.

Zaskarżony art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. przewiduje, że użyte w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych określenie „grunty, budynki i budowle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej” oznacza „grunty, budynki i budowle będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub innego podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą, z wyjątkiem budynków mieszkalnych oraz gruntów związanych z tymi budynkami, a także gruntów, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b, chyba że przedmiot opodatkowania nie jest i nie może być wykorzystywany do prowadzenia tej działalności ze względów technicznych”.

Organy podatkowe, a także sądy orzekające w sprawie skarżących, przyjęły, że skoro jedno z małżonków jest przedsiębiorcą, to będące przedmiotem współposiadania grunty należy zakwalifikować jako grunty związane z działalnością gospodarczą. Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że grunty i budynki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej stanowią odrębną kategorię gruntów i budynków, dla których ustawodawca w art. 5 ust. 1 u.p.o.l. przewidział najwyższą maksymalną stawkę podatku od nieruchomości, która nie może być przekroczona w stosownej uchwale rady gminy. Dla uznania danego obiektu za związany z prowadzeniem działalności gospodarczej nie jest konieczne wykorzystywanie nieruchomości na cele związane z działalnością gospodarczą, wystarczy sam fakt jej posiadania przez przedsiębiorcę. Nie ma przy tym znaczenia, że nieruchomość stanowi przedmiot wspólności małżeńskiej, a jedno z małżonków nie prowadzi działalności gospodarczej.

Trybunał stwierdził, że przyjęta w sprawie skarżących sądowa wykładnia art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. ma charakter dominujący, zaś konieczność dokonania kontroli konstytucyjności aktu normatywnego występuje nie tylko, gdy ma on jednolite utrwalone rozumienie w orzecznictwie sądów, ale również wtedy, gdy brzmienie przepisu jest bezpośrednim źródłem rozbieżności interpretacyjnych utrudniających określenie sytuacji prawnej jednostki.

TK stwierdził, że zaskarżona regulacja ma zbyt szeroki zakres zastosowania, nawet z uwzględnieniem wyłączeń, o których mowa w ostatnim zdaniu art. 1a ust. 1 pkt 3 u.p.o.l. Ustawodawca zadeklarował, że obowiązek podatkowy i wysokość podatku zależy od posiadania gruntu przez przedsiębiorcę i związku gruntu z prowadzeniem działalności gospodarczej. Równocześnie przyjął, że dla ustalenia tego związku wystarczy stwierdzenie, iż grunt pozostaje w posiadaniu przedsiębiorcy. W konsekwencji obowiązek podatkowy, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l., zostaje nałożony na osoby posiadające grunty niemające związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Szczególnie rażące jest nałożenie takiego obowiązku na współposiadaczy gruntu wówczas, gdy jeden z nich nie jest przedsiębiorcą. Nieproporcjonalność ingerencji w konstytucyjne prawo własności polega na tym, że ustawodawca nie zastosował bardziej precyzyjnych kryteriów, pozwalających ustalić występowanie związku gruntu z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zastosowane kryterium „posiadania gruntu przez przedsiębiorcę” nie realizuje deklarowanego przez ustawodawcę celu regulacji i prowadzi do nieuzasadnionego konstytucyjnie ograniczenia wolności majątkowej.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, samo prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną nie jest ważne dla opodatkowania gruntu stawką podatkową od gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (określoną w art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l.). Zważywszy na ratio stosowania podwyższonej stawki, jaką jest potencjalna możliwość uzyskiwania przychodów z wykorzystania danych gruntów, niezbędne jest ustalenie faktycznego sposobu wykorzystania opodatkowanego gruntu, którego współposiadaczem pozostaje osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. Pominięcie tego kryterium prowadzi do zróżnicowania posiadaczy gruntów, które nie mają związku z prowadzeniem działalności gospodarczej. Podatnicy (osoby fizyczne) będący w podobnej sytuacji (posiadacze gruntów niemających związku z prowadzeniem działalności gospodarczej) opłacają podatek od nieruchomości według odmiennych stawek. Zdaniem Trybunału, zróżnicowanie to nie ma konstytucyjnego uzasadnienia w odniesieniu do osób posiadających grunty niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Jednocześnie Trybunał uznał, że art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l. rozumiany w ten sposób, że wystarczającą przesłanką zakwalifikowania gruntu podlegającego opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości do kategorii gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną będącą jego współposiadaczem, jest niezgodny z art. 2 w związku z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 84 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem TK, przyjęte w sprawie skarżących rozumienie art. 1a ust. 1 pkt 3 w związku z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. a u.p.o.l. narusza właściwą proporcję (art. 2 Konstytucji) pomiędzy wynikającym z art. 84 Konstytucji obowiązkiem ponoszenia ciężarów publicznoprawnych, a prawem jednostki do własności i jej równej ochrony (art. 64 ust. 1 i 2 Konstytucji) i zasadę równego nakładania obowiązków podatkowych (art. 32 ust. 1 Konstytucji).

Podstawa prawna:

WYROK TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z dnia 12 grudnia 2017 r. sygn. akt SK 13/15 (Dz. U. Nr 247/2017, poz. 2372).

USTAWA z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. Nr 188/2016, poz. 1785 z późn. zm.)

Zróżnicowanie ochrony interesów mieszkaniowych lokatorów w przypadku śmierci jednego ze współnajemców zgodne z Konstytucją.

Wyrok Trybunału

Od 20 grudnia 2017 r. wchodzi w życie wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł, iż art. 691 § 5 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny w zakresie, w jakim wyłącza prawo dziecka do wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego w razie śmierci jednego z rodziców-współnajemców tego lokalu, jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Treść skargi

Pytanie prawne powstało na tle następującego stanu faktycznego. Powód, wniósł o ustalenie, że wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, znajdującego się w zasobach mieszkaniowych Gminy Miejskiej K., w miejsce zmarłej GP., z którą zamieszkiwał i aż do jej śmierci prowadził wspólne gospodarstwo domowe. Pozwana Gmina podniosła w odpowiedzi na pozew, iż w myśl art. 691 § 5 k.c. nikt nie może wstąpić w stosunek najmu dopóki żyje małżonek zmarłego najemcy, będący współnajemcą mieszkania. Sąd pytający, w toku prowadzonego postępowania ustalił, że GP. była współnajemcą spornego lokalu wraz ze swym mężem JP. Po jej śmierci w 2008 r. w lokalu zamieszkiwał jej mąż JP. wraz z powodem DP. W 2010 r. JP. opuścił sporny lokal. W związku z tym Gmina z listopadem 2010 r. rozwiązała umowę najmu z JP. Po wystąpieniu przez DP. z wnioskiem o wstąpienie w stosunek najmu lokalu w miejsce dotychczasowego najemcy JP. Gmina odmówiła powodowi prawa wstąpienia w najem spornego lokalu i wezwała DP. do jego opuszczenia.

Sąd podkreślił, że art. 691 k.c. w obecnym brzmieniu odmiennie traktuje skutki śmierci jedynego najemcy i jednego ze współnajemców, uniemożliwiając wstąpienie w stosunek najmu osobom uprawnionym (wspólne zamieszkującym) po śmierci jednego ze współnajemców lokalu. Ochrona interesów mieszkaniowych lokatorów, znajdujących się w obrębie tej samej kategorii, została tym samym w sposób nieuzasadniony zróżnicowana przez ustawodawcę z naruszeniem art. 2, art. 32 i art. 75 ust. 1 Konstytucji.

Sąd pytający nawiązał do poprzedniego stanu prawnego, zgodnie z którym w razie śmierci jednego ze współmałżonków, będących współnajemcami mieszkania, w stosunek najmu wstępowały osoby wspólnie z nim zamieszkujące. Zdaniem sądu przepis art. 691 k.c. w obowiązującym brzmieniu narusza zasadę równości, albowiem brak jest merytorycznego uzasadnienia zróżnicowania sytuacji prawnej jednego ze współnajemców i osób stale z nim zamieszkujących, w przypadku śmierci najemcy. Ponadto, ograniczenie kręgu osób uprawnionych do wstąpienia w stosunek najmu w przypadku śmierci jednego ze współnajemców wyłącznie do drugiego współnajemcy, pozbawia ochrony interesów mieszkaniowych lokatorów razem z nim zamieszkujących, co stanowi naruszenie zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, wywodzonej z art. 2 Konstytucji.

Sąd pytający twierdzi, iż kwestionowane unormowanie narusza zasadę ochrony praw nabytych, także wywodzoną z art. 2 Konstytucji. Jakkolwiek prawo lokatora do wstąpienia w s

Śląskie Stowarzyszenie Rzeczoznawców Majątkowych w Katowicach

Nowe przepisy prawne w IV kwartale 2017 roku